غارها از گذشته ها به عنوان پناهگاهی برای انسانها در مقابل خطرات طبیعی و انسانی استفاده می شده است غارهای موجود در منطقه نیز با توجه به شرایط مناسب طبیعی و نیز دسترسی به منابع آب مورد توجه بوده اند. وجود قطعات سفالی و سایر آثار تاریخی و نیز بقایای معماری نشان دهنده حضور و استقرار انسان در این غارها
می باشد. شباهت ویژگیهای معماری داخل غارها و نوع مصالح استفاده شده دوره تاریخی این غارها را به دوره سلجوقی برمی گرداند.
غار پهلوان در دامنه های غربی رشته کوه شاسکوه و در فاصله حدود 10 کیلومتری غرب روستای استند واقع شده است.
این غار دارای دو دهانه است که در دو دامنه شاخه فرعی یک کوه قرار گرفته اند. یک دهانه در دامنه جنوب کوه قرار دارد و دارای دهانه ای تنگ و باریک است که ارتفاع این دهانه حدود 80 سانتیمتر و عرض آن حدود 1 متر است.
دهانه دوم در دامنه جنوبی کوه قرار گرفته و دسترسی به آن به دلیل شیب تند صخره ها بدون داشتن تجهیزات کوهنوردی ممکن نیست. این دهانه نسبت به دهانه اول بسیار عریض تر و مرتفع تر است.
در پای دهانه دوم طاقی با آجر و با کمک گرفتن از تیرهای چوبی احدث شده است. این طاق دارای قوسی جناغی بوده و به منظور افزایش و هموارنمودن سطح جلو دهانه غار ایجاد شده است. راه ورود به غار از طریق دهانه اول بسیار راحت تر است.
فضای داخلی غار بر خلاف ورودی آن بسیار مرتفع است. در داخل غار بقایای زیادی از آثار معماری قابل مشاهده است. این آثار شامل دیوارهایی ساخته شده از سنگ و مقدار کمی آجر با ملات ساروج و گچ می باشد که در نقاط مختلف غار پراکنده اند. بقایای سفالی در داخل غار نسبتاً کم است و این امر به این دلیل است که بیشتر سفالها توسط افرادی که از غار بازدید می کنند به خارج منتقل می شود. این غار از نوع غارهای آهکی می باشد. بر اساس شواهد موجود، این غار در دوران اسلامی مورد استفاده بوده بخصوص با توجه به وضعیت مناسب دفاعی غار می توانسته توسط اسماعیلیان مورد استفاده قرار گیرد.
راه دسترسی به این غار زیبا از روبروی روستای نیار و از دربند روستای استند است و برای رسیدن به دهانه غار باید علاوه بر پیمودن مسیری حدودا 1تا2 کیلومتری،مقداری نیز کوهنوردی کرد.
بهترین زمان برای حضور در این مکان و دیدن این غار زیبا از اردیبهشت ماه تا اواخر تابستان است.
